Chỉ những người uống nhiều rượu mới bị gan nhiễm mỡ?

Gan nhiễm mỡ có hai dạng:

• Gan nhiễm mỡ do rượu, xảy ra khi uống rượu quá nhiều.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), xảy ra mà không liên quan đến việc uống rượu, sử dụng thuốc, hoặc bất kỳ nguyên nhân rõ ràng nào.

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là gì?

NAFLD là tình trạng mỡ tích tụ trong tế bào gan ở những người uống rất ít hoặc không uống rượu. Bệnh được chẩn đoán khi lượng mỡ chiếm hơn 5–10% trọng lượng gan.

Ở giai đoạn đầu, NAFLD thường không có triệu chứng rõ rệt, nhưng nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), xơ gan, hoặc ung thư gan trong khoảng 15–20% trường hợp.

Ai có nguy cơ mắc NAFLD?

NAFLD đặc biệt phổ biến ở những người:

• Thừa cân hoặc béo phì
• Đề kháng insulin, đường huyết cao, triglyceride cao
• Hội chứng chuyển hóa

Ví dụ:

• Béo phì: Hơn 95% bệnh nhân béo phì nghiêm trọng mắc NAFLD.
• Tiểu đường tuýp 2: Khoảng 1/3 đến 2/3 bệnh nhân mắc tiểu đường tuýp 2 bị NAFLD.
• Rối loạn mỡ máu: Triglyceride cao và HDL thấp thường gặp ở người bị NAFLD.

Triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo

Ở giai đoạn đầu, NAFLD thường không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển thành NASH hoặc xơ gan, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên bên phải
• Mệt mỏi và yếu sức
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Vàng da hoặc vàng mắt (vàng da)
• Phình bụng (cổ trướng) và sưng chân
• Lòng bàn tay đỏ (ban đỏ lòng bàn tay)

Chẩn đoán NAFLD như thế nào?

Để chẩn đoán NAFLD và đánh giá mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể sử dụng:

1. Xét nghiệm máu: Kiểm tra chức năng gan và các yếu tố nguy cơ như cholesterol cao, tiểu đường.
2. Siêu âm: Đánh giá lượng mỡ tích tụ trong gan.
3. Các xét nghiệm không xâm lấn: Điểm số xơ hóa NAFLD (NFS) hoặc elastography để kiểm tra độ cứng của gan (xơ gan).
4. Sinh thiết gan: Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán, đặc biệt khi nghi ngờ xơ hóa.

Phòng ngừa và điều trị

Phòng ngừa:

1. Duy trì cân nặng hợp lý: Hướng đến chỉ số BMI từ 18.5–24.9. Giảm 10% cân nặng có thể giảm đáng kể lượng mỡ trong gan.
2. Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn nhiều rau củ và trái cây, hạn chế thức ăn nhiều chất béo, đường và thực phẩm chế biến sẵn. Tránh rượu và hạn chế thực phẩm chứa nhiều fructose.
3. Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút hoạt động thể chất mỗi ngày.
4. Kiểm soát các bệnh lý liên quan: Quản lý hiệu quả bệnh béo phì, tiểu đường và cholesterol cao.

Điều trị:

Trong trường hợp gan đã bị tổn thương nặng, có thể cần ghép gan.

Lời nhắc quan trọng

Đừng nghĩ rằng bạn an toàn khỏi NAFLD chỉ vì không uống rượu. Gan nhiễm mỡ có thể âm thầm tích tụ theo thời gian. Vì vậy, kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất cần thiết để phát hiện sớm và phòng ngừa.

Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, bạn có thể bảo vệ lá gan của mình và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của NAFLD. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của gan!