Bệnh Tay-Chân-Miệng (HFMD): Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách điều trị

Bệnh tay-chân-miệng (HFMD) là một bệnh truyền nhiễm do virus, thường gặp ở trẻ nhỏ, do Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71) gây ra. Bệnh đặc trưng bởi các nốt phồng rộp ở tay, chân, miệng và có thể gây mất nước nếu trẻ khó uống do loét miệng.

​

​​​

Đặc điểm và triệu chứng chính

Triệu chứng sớm

• Sốt
• Đau họng
• Mệt mỏi
• Chán ăn
• Tiêu chảy (trong một số trường hợp)

Triệu chứng đặc trưng

• Các nốt phồng rộp ở tay, chân, miệng, mông, và đầu gối.
• Loét miệng đau rát, khiến trẻ khó ăn hoặc uống.

Triệu chứng bổ sung

• Sốt cao
• Nôn mửa
• Cáu gắt, khó chịu

Hầu hết các trường hợp tự khỏi trong vòng 7–10 ngày với chăm sóc hỗ trợ. Tuy nhiên, các biến chứng có thể xảy ra, đặc biệt với virus EV71.

Biến chứng của bệnh tay-chân-miệng

Biến chứng thần kinh

• Viêm não
• Viêm màng não
• Co giật
• Triệu chứng: Cáu gắt, mất thăng bằng, buồn ngủ, co giật.

Biến chứng tim-phổi

• Viêm cơ tim
• Suy hô hấp
• Trường hợp nặng có thể dẫn đến sốc hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán

Bệnh được chẩn đoán qua đánh giá lâm sàng các triệu chứng đặc trưng. Trong một số trường hợp, xét nghiệm RT-PCR được sử dụng để xác nhận loại virus gây bệnh.

Điều trị

Hiện chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu. Việc điều trị tập trung vào giảm nhẹ triệu chứng:

• Hạ sốt: Dùng Paracetamol hoặc ibuprofen.
• Bù nước: Sử dụng dung dịch bù nước bằng đường uống (ORS).
• Chăm sóc miệng: Dùng dung dịch glycerin borate hoặc gel làm dịu loét miệng.
• Giảm đau: Sử dụng gel sát khuẩn miệng hoặc giảm đau.
• Thuốc chống co giật: Dùng trong trường hợp trẻ bị co giật.

​

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay nếu có các dấu hiệu sau:

• Sốt cao (≥39°C / 102.2°F)
• Khó thở hoặc thở nhanh
• Mệt mỏi, buồn ngủ hoặc khó đánh thức
• Nôn mửa, tiêu chảy hoặc dấu hiệu mất nước (miệng khô, không có nước mắt, giảm tiểu tiện)
• Co giật hoặc mất ý thức

Trường hợp nặng có thể cần nhập viện để được chăm sóc đặc biệt.

Phòng ngừa và kiểm soát

Để giảm lây lan bệnh, đặc biệt trong thời điểm bùng phát:

• Hạn chế tiếp xúc: Giữ trẻ cách ly trong 10–14 ngày.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên với xà phòng.
• Làm sạch bề mặt: Khử trùng đồ chơi và các khu vực thường xuyên tiếp xúc.
• Chăm sóc nốt phồng rộp: Tránh làm vỡ để ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Xử lý rác đúng cách: Bỏ bỉm và các vật dụng nhiễm bẩn một cách an toàn.

Tóm tắt

Bệnh tay-chân-miệng là một bệnh phổ biến ở trẻ em, thường tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt từ virus EV71, khiến việc phát hiện sớm và xử lý triệu chứng trở nên quan trọng. Các biện pháp phòng ngừa, như duy trì vệ sinh tốt và cách ly người bệnh, sẽ giúp kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.